Święto ustanowiono uchwałą Sejmu RP z 22 lipca 2016 roku dla uczczenia ofiar Rzezi Wołyńskiej i innych mordów na obywatelach Polski, jakiego dopuścili się nacjonaliści ukraińscy w latach 1942-1947. Akty ludobójstwa dokonane przez ukraińskich sprawców na ludności polskiej są głównie kojarzone z „Krwawą niedzielą na Wołyniu” sprzed 80 lat i atakiem tego dnia na 100 miejscowości na Kresach Wschodnich, w których przeważała ludność polska oraz kolejnych pogromów z 1943 roku na Wołyniu. Tymczasem okrucieństwa i mordy, których dopuścili się sprawcy kojarzeni generalnie z Ukraińską Powstańczą Armią i podobnymi formacjami zbrojnymi, miały miejsce w szerszym wymiarze czasowym, jak i terytorialnym. Ofiarami zbrodni byli też leśnicy pracujący w lasach na terenach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. W obecnych granicach Polski największe straty osobowe z rąk UPA ponieśli leśnicy z Podkarpacia.  
- Z prowadzonych przeze mnie list ofiar wynika, że z rąk OUN-UPA życie straciło około 850 leśników, z tego: 570 na terenie Małopolski Wschodniej, 250 na Wołyniu, 20 na Polesiu i 10 na Lubelszczyźnie – mówi Edward Orłowski z Nadleśnictwa Komancza, autor Martyrologium leśników) . – Jestem przekonany, że ta lista nigdy nie będzie pełna, ale miejmy nadzieję, że przygotowywana do druku na 100-lecie Lasów Państwowych publikacja przynajmniej dla Kresów Wschodnich będzie w tym zakresie wyczerpująca.      

Pierwsze próby podjęcia tematyki i zestawienia ofiar wojennych grupy zawodowej leśników podczas II wojny światowej podjęto w pracy zbiorowej pt. Leśnictwo polskie w okresie drugiej wojny światowej, PWRiL Warszawa 1967, ale jak dotychczas chyba jedyną publikacją książkową, słabo wyczerpującą tematykę strat leśników z rąk Ukraińców, była wydana w 2008 roku książka autorstwa Stanisława Sosenkiewicza i Norberta Tomczyka pt. Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na polskich leśnikach w latach 1938-1948.
 
Tekst: Edward Marszałek