Wydawca treści
Projekt „Wielki Szlak Leśny”
Wielki Szlak Leśny: turystyki, wypoczynku, historii i edukacji to projekt rozwojowy Lasów Państwowych wprowadzony decyzją nr 573 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 14 grudnia 2016 r. Przedsięwzięcia dofinansowane są ze środków Funduszu Leśnego.
Przyjęty kierunek działań w ramach projektu został wytyczony na podstawie szerokiej weryfikacji m.in. potrzeb turystów w zakresie informacji (przewodniki, informatory, mapy, aplikacje na urządzenia mobilne, newsletter itp.) oraz infrastruktury (szlaki, miejsca odpoczynku, tablice informacyjne, parkingi itp.). Dla regionu Bieszczadów i Beskidu Niskiego zrodził się zamysł utworzenia „Szlaku Wielkiej Wojny”, gdzie przed sezonem wakacyjnym 2021 r. na terenie dziewięciu nadleśnictw wybrano 67 miejsc i postawiono tablice edukacyjne, przypominające historię krwawych walk w Karpatach na przełomie lat 1914–1915, jak również mało znane motywy z walk o niepodległość Ojczyzny na tym terenie z lat 1918-1919.
Tablice zostały posadowione na drewnianych stelażach w miejscach licznie odwiedzanych przez turystów, a ubogich w informację krajoznawczą na temat wojennych historii, jak choćby grzbiet Wysokiego Działu, dolina Osławy i Osławicy, pasmo graniczne Karpat, które były areną krwawych starć carskiej armii z oddziałami c.k. armii austro-węgierskiej. Wszystkie mają standardową oprawę, a prócz tekstów, także zdjęcia z okresu walk i fragmenty mapy wojskowej z 1912 roku. Kody QR na tablicach umożliwią korzystanie z ich treści osobom słabo widzącym. Jeszcze tego roku zostanie wydany przewodnik turystyczny, szeroko opisujący działania wojenne w okresie I wojny światowej na południu Podkarpacia.
W lasach Nadleśnictwa Komańcza we wstępnym etapie już w 2018 r. z okazji obchodów 100. rocznicy odzyskania niepodległości Ojczyzny, na 10 ustalonych miejscach masowego pochówku żołnierzy poległych w krwawych walkach, postawiono okazałe drewniane krzyże, podobne do tych stawianych na cmentarzach wojennych 100 lat temu, a zaprojektowanych przez architekta Dušana Jurkoviča. W drugim etapie realizowanym przed sezonem wakacyjnym 2021 r. w wybranych 9 miejscach nadleśnictwo postawiło tablice informacyjno-turystyczne, opisujące walki na tym odcinku Karpat w czasie I wojny światowej. Zamysł postawienia tablic jest pokłosiem konferencji naukowej odbytej pod hasłem „Bieszczadzkie lwy”, którą w 2018 roku zorganizowano w Cisnej we współpracy z Polskim Towarzystwem Leśnym, Państwową Wyższą Szkołą Techniczno-Ekonomiczną w Jarosławiu i środowiskiem naukowców i pasjonatów I wojny światowej. Tamte wydarzenia sprzed ponad wieku miały wielki wpływy na stan lasów w Karpatach, a ślady walk i miejsca prowizorycznego pochówku poległych wciąż są widoczne w wielu okolicach. Dlatego chcemy upamiętnić i okazać szacunek dla setek tysięcy ofiar tej wojny, których szczątki zostały na zawsze lasach. Tablice z opisami wojennych działań pojawiły się przed sezonem letnim 2021 r. Autorem tekstów i pomysłodawcą jest dr hab. Andrzej Olejko, prof. PWSTE w Jarosławiu.
- Pierwsza wojna światowa, zwana Wielką Wojną w szczególnie okrutny sposób dotknęła rejonu Karpat, którego częścią są Bieszczady – wyjaśnia prof. Andrzej Olejko. - Zdobycie górskich przełęczy było jednym z celów rosyjskiego dowództwa w wojnie z Austro-Węgrami, a konsekwencją był fakt, że przełom 1914 i 1915 roku to najbardziej krwawy i wyniszczający okres dla tych terenów w ostatnim tysiącleciu. Zmasakrowano pociskami i granatami ogromne powierzchnie lasów. A wszystko to potęgowała w tamtym czasie długa, śnieżna i mroźna zima. Niczym dodatkowy uczestnik wojny zbierała, równie co walki, wielkie żniwo śmierci – dodaje prof. Andrzej Olejko.
Jak wyliczają historycy w czasie walk w Karpatach zginęło około 1 mln 200 tys. żołnierzy armii rosyjskiej i 800 tys. żołnierzy armii austro-węgierskiej. Zniszczeniu uległo ponad 60 tys. budynków, w tym domów, kościołów, cerkwi i zabytków. Wiele osad zostało całkowicie wyludnionych i zniszczonych. O tym wszystkim przypominać będą tablice na szlaku Wielkiej Wojny.